Aniko ’s verhaal van overleven naar leven: ‘You can’t imagine this’

Aniko, oorspronkelijk afkomstig uit Debrecen, Hongarije, vertelt openhartig over haar reis vol persoonlijke beproevingen. Ze had een kleine kledingzaak, maar toen haar bedrijf failliet ging, volgde een moeilijke periode met ingrijpende gebeurtenissen, waaronder een ernstige lichamelijke ziekte en de diagnose schizofrenie.

‘Alles gebeurde in één jaar’

Aniko groeide op in Debrecen, een grote stad in het oosten van Hongarije. Ze runde jarenlang een eigen bedrijf in dameskleding. Aniko: ‘Ik kocht stoffen van fabrieken en verkocht mijn ontwerpen aan winkels. Het was klein, maar ik kon ervan leven.’
Tot haar klanten plotseling verdwenen en haar bedrijf instortte. In datzelfde jaar werd ze ernstig ziek. Aniko vertelt hierover: ‘Ik kreeg een ernstige lichamelijke ziekte. En kort daarna begon ik stemmen te horen. Alles gebeurde in één jaar.’ De diagnose schizofrenie volgde. Aniko: ‘Ik was begin veertig en ging psychiatrisch ziekenhuis in en uit. Ik kon niet voor mezelf zorgen.’

Een ontmoeting verandert alles

Een vriendin in Nederland nodigde haar uit voor een korte zomervakantie.
‘Zij woonde hier al dertig jaar. Tijdens die vakantie ontmoette ik Peter, een Nederlandse man. We hadden meteen een klik.’
Na een paar jaar radiostilte belde hij haar onverwacht op. Hij was op reis, vond het te heet in Turkije, en wilde haar in Debrecen bezoeken.
‘Hij kwam en de klik was er nog steeds. We begonnen een relatie. Hij wilde heel graag dat ik met hem meekwam naar Amsterdam.’Aniko aarzelde en besloot eerst met een vriendin naar New York te reizen.
‘Maar in de tweede maand ging het mis. Ik begon weer stemmen te horen en wist niet hoe ik terug moest. Ik liet mijn tas achter met alles erin, onder andere mijn paspoort, mijn geld, en ik liep gewoon weg.’
Ze werd opgenomen in het ziekenhuis en keerde uiteindelijk terug naar Hongarije. Peter belde haar en was erg ongerust. ‘Hij zei: “Kom naar Nederland, ik help je aan een baan en een beter leven.”‘
Aniko vertrok naar Peter in Amsterdam. Ze ging voor een nieuwe start. Maar dit bleek geen makkelijke. De eerste jaren in Amsterdam waren heel zwaar.

‘Ik sprak nauwelijks Engels. Alles was nieuw. En ik had geen werk.’

‘Ik voelde me nergens thuis. Nu heb ik eindelijk een plek waar ik mezelf kan zijn.’

— Aniko

Gelukkig vond ze een baan: ze zorgde voor een vrouw met van 26 die een handicap had.
‘Ik heb zeven en een half jaar samen met haar moeder voor haar gezorgd. Totdat ze overleed.’
Daarna werkte ze kort in een hotel, maar ondertussen verslechterde haar woonsituatie.
‘Ik had geen vaste plek. Bij Peter mocht ik officieel niet wonen. Heel af en toe sliep ik een nacht bij hem, soms bij vrienden, soms in een tuin.’
Ik vraag haar hoe het lukte om in die tijd positief te blijven. ‘Positief?’ vraagt ze verrast. ‘Ik was helemaal niet positief. Ik was aan het overleven. Als je geen thuis hebt, wordt alles erger.’
De instabiliteit had ook directe invloed op haar mentale gezondheid. Aniko vertelt:
‘Door die onrust begon ik weer stemmen te horen. Vooral ’s nachts. Je hebt geen houvast. Je leeft uit tassen, je vertrouwt niemand meer.’
Via De Regenboog Groep kwam Aniko uiteindelijk in contact met Graciela, een begeleider die haar hielp met haar papieren, brieven en contact met de juiste instanties.
‘Graciela is echt een engel voor mij geweest. Dankzij haar kon ik naar HVO-Querido. Daar heb ik Wendy (begeleider, red.) leren kennen. ‘

Rust bij HVO-Querido

Het verblijf daar gaf Aniko even ademruimte.
‘Ik was bang in het begin, maar het bleek goed voor mij om daar te zijn. Er was structuur en ik kreeg goede begeleiding en ik had een eigen plek. Vanaf toen ging het wat beter. Ik hoorde geen stemmen meer.’ Toch was de opvang daar op langere duur ook niet goed voor Aniko. ‘Ik wil niet negatief of ondankbaar zijn’, zegt Aniko heel duidelijk. ‘Maar in die opvang werd ’s nachts veel marihuana gerookt waardoor het rookalarm vaak af ging. Dan moesten we in de nacht opstaan en naar buiten. Dat was heel naar.’
Zes jaar stond ze op de wachtlijst voor een eigen woning.
‘Ik kreeg twee keer een aanbod, maar die woning paste niet bij mij. En toen kwam er ineens dit huis vrij hier, in De Baarsjes. Dicht bij Peter en bij een vriendin. Ik kon het niet geloven.’
Ze vertelt hoe ze al jaren hoopte op een woning in deze buurt.
‘Ik liep hier vaak rond. Er is zoveel groen, het voelt als een dorp in de stad. Ik dacht altijd: hier wil ik wonen. En nu woon ik er.’ Er breekt een lach door op haar gezicht.

Geen werk, maar wel zinvolle dagen

Aniko werkt op dit moment niet.
‘Ik voel me nog niet sterk genoeg. Maar ik zorg goed voor mijn huis, dat geeft structuur en voldoening.’ Binnenkort bezoekt ze haar moeder in Hongarije: ‘voor het eerst in een jaar. Ik moet nog veel regelen, maar ik ben blij dat ik haar weer even kan zien.’

Hoopvol en dankbaar

Wat betekende het voor Aniko om dakloos te zijn?
‘De continue onzekerheid. Je weet nooit waar je slaapt, of jij en je spullen veilig zijn. Je leeft uit dozen. En je mentale gezondheid lijdt eronder. Gelukkig heb ik nooit op straat hoeven slapen, maar het scheelde soms weinig.’
Nu is er eindelijk rust.

Aniko: ‘Ik wil hier blijven. In dit huis. In deze buurt. Ik voel me veilig, en ik wil gewoon een normaal leven. Geen gedoe meer. Alleen maar rust.’
Op de vraag wat dit huis nu écht voor haar betekent, blijft het stil.
De vraag blijft even hangen in de kamer. Dan veegt Aniko haar tranen weg en zegt ze zonder aarzeling:

“You can’t imagine this.”